مقایسه سیستم های تهویه مطبوع مرکزی:

از سیستم های تهویه مطبوع مرکزی رایج در پروژه ها می‌توان از سیستم چیلر (آبی یا هوایی)، فن کویل و نیز سیستم اسپلیت مرکزی VRF (وی آر اف) نام برد.

مهندسین مشاوره، کارفرمایان و مدیران پروژه ها در بررسی های کارشناسی خود، عوامل مختلفی را مورد توجه قرار می دهند تا بهترین نتیجه گیری را در زمینه انتخاب سیستم تهویه مطبوع اخذ نمایند، چرا که انتخاب صحیح سیستم های تهویه مطبوع هر پروژه میتواند یکی از عوامل تعیین کننده در کیفیت بهره برداری از پروژه و ساختمان باشد؛ انتخاب سیستم های تهویه مطبوع از مباحث اساسی در طراحی و اجرای پروژه‌ها بوده و می تواند پروژه را به اهداف خود نزدیک و یا حتی آن را به مرز شکست برساند.

در ادامه به مقایسه دو سیستم تهویه مطبوع مرکزی فوق می پردازیم؛

بررسی و مقایسه مزایا و معایب سیستم های تهویه VRF و چیلر

در مقایسه بین سیستم مرکزی VRF باسیستم چیلر- فن کویل، معمولاَ سیستم VRF دارای تا 45 درصد هزینه اولیه بالاتر نسبت به چیلر و فن کویل می باشد. البته این مقایسه صرفا شامل هزینه اولیه خرید تجهیزات نیست بلکه هزینه های سنگین اجرای لوله کشی های سیستم VRF را نیز شامل می شود.

از سوی دیگر با توجه به جدید بودن تکنولوژی VRF و عدم تجربه کافی سرویسکاران در تعمیرات این سیستم ها، همچنین به دلیل تعدد و پراکندگی کندانسورها و گران بودن خدمات و قطعات یدکی، این سیستم ها هزینه نگهداری بالاتری نسبت به چیلر و فن کویل را در زمان بهره برداری به بهره بردار تحمیل خواهد نمود.

از طرف دیگر بدلیل گرانتر بودن سیستم های VRF که دارای امکان و قابلیت ایجاد گرمایش داشته باشند، استفاده از این سیستم در پروژه هایی که در مناطق معتدل و گرمسیر بوده و نیازی به گرمایش به خصوص در شب نداشته باشند و مانند پاساژها و مراکز خرید بزرگ بیشتر قابل توجیه است.

هزینه لوله کشی های شبکه VRF نیز در حدود 40 درصد قیمت تجهیزات نصب شده می باشد که در هنگام انتخاب این سیستم ها باید جزو هزینه های اولیه لحاظ شود. اختصاص رایزرهای زیاد با لوله کشی های مسی متعدد از طبقات تا پشت بام یا طبقه همکف و نصب تعدادی کندانسور در پشت بام یا محوطه هر مجتمع و بحث جانمایی این تعداد کندانسور از نقاط ضعف این سیستم می باشد.البته از مهم ترین مزایای سیستم های VRF میتوان به عدم نیاز به آب اشاره نمود.

چیلرها نیز در دو نوع آب خنک و هوا خنک می باشند. چیلر آب خنک دارای برج خنک کننده با پمپ و مدار گردش مربوط به خود بوده و علاوه بر نیاز شدید به نگهداری این بخش، نیازمند فضای قابل توجهی برای موتورخانه است. عملکرد سرمایش ماده مبرد در چیلر تراکمی آبی یا چیلر آب خنک بصورت تبخیری و با راندمان بالاتر از چیلر هوایی بوده و مصرف آب زیادی نیز دارد که شاید بزرگترین نقطه ضعف این سیستم هستند. امروزه در کشورهای صنعتی که دارای طبیعت خشک می باشند به منظور صرفه جویی در مصرف آب، عموماَ چیلرهای آب خنک را از مدار خارج نموده و چیلرهای هوا خنک را جایگزین آن نموده اند.  بدین ترتیب استفاده از چیلرهای هواخنک در پروژه های داخلی نیز به سرعت در حال ربودن گوی سبقت از چیلرهای آب خنک می باشد.

هزینه لوله کشی در سیستم چیلر و فن کویل حدود 20 درصد قیمت تجهیزات نصب شده می باشد که اقتصادی تر از گزینه VRF است. چیلر هواخنک می تواند در محوطه یا پشت بام مجتمع نصب شده و مساحت مورد نیاز برای نصب چیلر به میزان قابل توجهی از مساحت مورد نیاز برای نصب کندانسورهای متعدد VRF کمتر است. چیلر هوا خنک مصرف آب نداشته و فقط یک بار آبگیری می شود. همچنین تعمیر و نگهداری چیلر و فن کویل اقتصادی تر اجرا و بهره برداری سیستم VRF مرکزی است.

بطور خلاصه می توان گفت:

در پروژه های بزرگ با زیربنای بیش از 4000 متر مربع، بدون شک اقتصادی ترین سیستم تهویه مطبوع مرکزی، سیستم چیلر و فن کویل است.

1. لوله کشی در سیستم چیلر و فن کویل از سیستم VRF کم هزینه تر و در مقابل صدمات فیزیکی مقاوم تر می باشد . این لوله کشی ها عمدتاَ از نوع پلیمری اجرا شده که تجارب خوبی از آن در پروژه های اجرا شده در کشور وجود دارد .
2. تجربه کافی در بهره برداری و راهبری سیستم های چیلر و فن کویل وجود داشته و به دلیل سادگی دارای هزینه های تعمیر و نگهداری پایین تری نسبت به سیستم های VRF مرکزی می باشند .
3. متوسط طول عمر سیستم اسپلیت مرکزی VRF حدود 20 سال و متوسط طول عمر چیلر و فن کویل حدود 40 سال می باشد.

مصرف برق هر واحد چگونه محاسبه میشود؟

ابهام عمده در سیستم های تهویه مطبوع مرکزی، امکان جداسازی و تعیین مصارف انرژی واحدهای مستقل می باشد . در این خصوص سیستم های VRF که اتفاقا تا حدودی مصرف برق کمتری دارند، اغلب قابلیت تفکیک مصارف برق را داشته و می توان با خرید و نصب تجهیزات جانبی این قابلیت را نیز به سیستم اضافه کرد. سیستم های چیلر و فن کویل نیز با استفاده از کنتورهای انرژی قابلیت تفکیک انرژی را تامین می نمایند.

اقتصاد، کلام آخر:

نکته مهم در انتخاب سیستم های تهویه مطبوع موضوعی است که مجریان و کارفرمایان محترم، در ابتدا کمتر به آن توجه می نمایند. موضوع اینست که در مقایسه و انتخاب اقتصادی یک سیستم تهویه مطبوع باید کل هزینه خرید و نصب تجهیزات بعلاوه هزینه های بهره برداری شامل هزینه های سرویس و نگهداری و مصرف انرژی را در دوره بهره برداری مشخص و جمع کل هزینه را به طول عمر متوسط تجهیزات سیستم تهویه مطبوع تقسیم نمود. این یعنی هزینه سالیانه یک سیستم تهویه مطبوع که مساوی است با :

بدین ترتیب ممکن است هزینه خرید و نصب یک سیستم تهویه مطبوع ارزان تر تمام شده ، ولی طول عمر تجهیزات آن سیستم یک دوم سیستم به ظاهر گرانتر باشد. مثلا طول عمر متوسط سیستم مرکزی چیلر و فن کویل تقریبا دو برابر انواع اسپلیت یونیت می باشد. بدین ترتیب در طول دوره بهره برداری از سیستم مرکزی چیلر و فن کویل، اسپلیت یونیت های منصوبه باید 2 بار خریداری ، نصب و جمع آوری شود. هزینه تخریب و جمع آوری تجهیزات قدیمی نیز موضوعی است که باید در آنالیز مقایسه ای ما در جمع هزینه های سیستم تهویه مطبوع با عمر کوتاهتر منظور شود . در همین راستا هزینه های سرویس و نگهداری و هزینه مصرف انرژی و مقایسه این هزینه ها در انتخاب اقتصادی هر سیستم تهویه مطبوع عاملی تعیین کننده است.

 در نهایت میتوان عامل انتخاب نوع سیستم تهویه مطبوع را برآیندی از مجموع عوامل تاثیرگذار مانند نوع کاربری ساختمان، نوع معماری، نوع آب و هوای منطقه، ملاحضات مربوط به تامین برق پروژه، هزینه های خرید اولیه تجهیزات و نیروی انسانی جهت نصب، بهره برداری نگهداری سیستم ها در انتخاب سیستم تهویه مطبوع از عوامل تعیین کننده دانست که می تواند در جای خود بیشتر مورد بحث و بررسی کارشناسی قرار گیرد.