اعلام و اطفاء حریق

آئین نامه تاسیسات اطفا حریق :

حفظ جان مردم در برابر حريق يكي از خطيرترين وظايف مهندسين مكانيك ساختمانها می باشد. لذا لزوم تدوين مقررات مدوني در خصوص سيستمهاياطفا حریق در مجموعه مقررات ملي ساختمان از موارد بسيار مهم مي باشد. بدين منظور کميته تخصصياطفا حریق در سازمان نظام مهندسي ساختمان استان خراسان رضوي، متشكل از اساتيد و متخصصان اين حوزه دستورالعمل جامعی تدوین نموده اند که کارشناسان شرکت دماتجهیز پس از بررسی دقیق از میان مجموعه وسیعی از مقالات و نوشتارهای مرتبط، این دستورالعمل را جهت استفاده مهندسین و کاربران محترم منتشر می نماید. اين ضوابط شامل بخشهاي مختلف با رويكرد بررسي کليه گروههاي ساختماني و تعيين حداقل تاسيسات اطفا حریق مورد نياز ميباشد و امید است در کنار ساير مباحث مقررات ملي ساختمان از جمله مبحث سوم ملاك نظر کليه مهندسين قرار گيرد.

گروه الف :ساختمانهاي مسكوني یك تا پنج سقف

ساختمانها و يا مجتمع هاي مسكوني تا چهار طبقه بالاي پيلوت همكف تا زيربناي کل 1000 مترمربع، در اين گروه قرار مي گيرند.
تأسيسات و سيستم هاي حفاظت و ايمني در برابر حريق اين گروه از ساختمانها به شرح زيرمي باشند:
داخل هر يك از واحدها:
نصب يك عدد کپسول 4 کيلوگرمي دي اکسيدکربن يا يك عدد کپسول 4 کيلوگرمي پودر خشك الزامي است.
زيرزمينها:
در اين گروه از ساختمان ها چنانچه در زير پيلوت ،همكف ، زيرزمين با کاربري پارکينگ احداث گردد، اجراي سيستم اطفا حریق اتوماتيك نوع اسپرينكلر بارنده خودکار مطابق با استانداردهاي مربوطه و حداقل يك عدد کپسول 6 کيلوگرمي پودري خشك الزامي است.
موتورخانه هاي مرکزي:
• نصب کپسول پودر خشك با ظرفيت متناسب با زيربناي موتورخانه کپسول آتشنشان
• دي اکسيدکربن 4 کيلوگرمي در مجاورت تابلوهاي برق با رعايت کليه ملاحظات محل نصب الزامي است.
موتورخانه آسانسورها:
نصب يك عدد کپسول دي اکسيدکربن 4 کيلوگرمي در محلي مناسب و قابل رؤيت و دور از صدمات فيزيكي در اين محل الزامي است.
ملاحظات لازم:
• بطور کلي محل نصب کپسولهاي آتشنشاني بايد مكاني مناسب، قابل رؤيت، در دسترس ساکنان و دور از نور مستقيم خورشيد، لوازم و تأسيسات و تجهيزات گرمازا و مصون از صدمات فيزيكي باشد.
• کليه کپسولها ميبايد همواره آماده بكار بوده و مرتب تاريخ اعتبار آنها کنترل و در صورت لزوم تعويض و يا تجديد شارژ گردند.

لزوم آموزش ساکنان و آماده به کار بودن دائم سيستم اطفا حریق:

براي آماده بكار بودن و امكان استفاده از وسايل اطفا حریق توسط ساکنان، آموزش چگونگي استفاده از وسايل و نگهداري آنها و همچنين کپسولهاي اطفا حریق مي بايد همواره در دستور کار مديران اين گروه از ساختمانها باشد.
گروه ب- ساختمانهاي مسكوني 5،6،7 سقف با زیربناي بین 1000 تا 5000 مترمربع
کليه ساختمانها و يا مجتمع هاي مسكوني داراي 1 تا 4 طبقه با زيربناي بيش از 1000 تا 5000 مترمربع و 5 تا 6 طبقه بالاي پيلوت با زيربناي تا 5000 مترمربع در اين گروه قرار دارند.
تأسیسات مورد نیاز:
تأسيسات اطفا حریق و سيستمهاي حفاظت و ايمني مربوطه براي ساختمانهاي گروه ب علاوه برموارد ذکر شده جهت گروه الف الزاماً بايد شامل تأسيسات اطفا حریق نوع تر جعبه آتشنشاني باشد.
براي ساختمانهاي داراي 7 سقف 6 طبقه بالاي پيلوت علاوه بر سيستم تر، اجراي لوله کشي سيستم خشك نيز الزامي است.
مسئوليت طراحي سيستم اطفا حریق اين گروه از ساختمانها به عهده مهندس طراح تأسيسات ساختمان ميباشد.
سيستم هاي آتشنشاني:
- طراحي محاسبه و اجراي شبكه آب آتشنشاني تر از نوع جعبه آتشنشاني با انشعابات حداقل 1 اينچ حداکثر طول مجاز جعبه تا رايزر، از يك متر بيشتر نشود، مجهز به شيلنگهاي لاستيكي فشارقوی 4/3 اینچ و تامین فشار حداقل 2/2 بار در سر نازلها با دبي حداقل 10-8 GPM براي ساختمانهاي اين گروه الزامي است.
-مهندس طراح با توجه به نيازهاي فوق الذکر ميبايد هد و دبي پمپ و حجم منبع ذخيره آب آتشنشاني را با رعايت کليه ضوابط و مقررات مربوطه طراحي و محاسبه نمايد.
جنس لوله هاي آتشنشاني:
جنس لوله هاي شبكه آب آتشنشاني تر را ميبايست از نوع فولادي گالوانيزه و يا فولادي سياه وزن متوسط مطابقDIN 2440 انتخاب نمود.
حجم منبع ذخيره آب آتشنشاني و محل استقرار آن:
-براي ذخيره و تأمين آب مورد نياز سيستم اطفا حریق ميبايد منبع ذخيره آب به ظرفيت حداقل 5 متر مكعب در پيلوت يا بام با هماهنگي مهندسان سازه و معمار ساختمان، تعبيه نمود يادآورميشود که چاه هاي آب و يا استخرها برابر مقررات، منبع ذخيره آب آتشنشاني محسوب نميشوند.
- بهتر است براي جلوگيري از راکد ماندن آب در اين نوع منابع ترتيبي اتخاذ گردد تا هرچند وقت يكبار نزديك به 511 ليتر از آب منبع، جهت مصارف بهداشتي و يا آبياري برداشت و سپس جايگزين گردد.
پمپ هاي آتشنشاني و محل استقرار آنها:
پمپ هاي آتشنشاني حتي المقدور بايد در نزديكترين فاصله از منبع ذخيره آب نصب گردند. در صورت استقرار پمپ آتشنشاني و يا سيستم پمپاژ در پشت بام بايد توجه داشت که،کل سيستم و شبكه لوله کشي، سيستم پمپاژ به همراه منبع ذخيره آب الزاماً بايد در برابر تغييرات جوي، خوردگي، يخ زدگي و ساير آسيبهاي احتمالي کاملاً محافظت گردندعايق کردن تنها لوله ها و منبع ذخيره آب کافي نميباشد.
تجهيزات داخل واحدها:
در داخل واحدهاي اين گروه مانند گروه الف، نصب يك عدد کپسول دي اکسيدکربن 4 کيلوگرمي يا يك عدد کپسول 4 کيلوگرمي پودر خشك با رعايت کليه ملاحظات ذکر شده الزامي است. تجهيزات داخل راهروها و کريدورها :

در داخل طبقات اين ساختمانها نصب تجهيزات به شرح ذيل الزامي است:

- نصب يك عدد کپسول پودر خشك 4 کيلوگرمي با رعايت ملاحظات ذکر شده به ازاء هر دو واحد در هر طبقه ترجيحاً در داخل جعبه آتشنشاني. - نصب جعبه آتشنشاني در هر طبقه در فضاي فيلتر يا کريدور هر طبقه.
- نصب کپسولهاي دي اکسيدکربن و پودر خشك 6 کيلوگرمي در پيلوت با رعايت کليه ملاحظات لازم.
تجهيزات داخل پارکينگها:
در فضاي پارکينگ ها، در صورتي که پارکينگ در زيرزمين و يا همكف به صورت فضاي محصور و بسته احداث شده باشد علاوه بر نصب کپسول، اجراي شبكه اطفا حریق آبي اتومات از نوع اسپرينكلر الزامي است.
موتورخانه هاي مرکزي:
در صورت طراحي موتورخانه مرکزي براي مجتمع هاي گروه ب مانند گروه الف نصب کپسول پودر خشك براي موتورخانه،کپسول دي اکسيدکربن 4 کيلوگرمي در مجاورت تابلوهاي برق الزامي است. بديهي است که تعداد کپسول ها بايد متناسب با فضاي موتورخانه و تعداد تابلوهاي برق تعيين گردد.
موتورخانه آسانسورها:
نصب کپسول دياکسيدکربن 4 کيلوگرمي در داخل اتاق موتورخانه آسانسورها با رعايت کليه موارد و ملاحظات الزامي است.
جعبه هاي آتشنشاني:
نصب جعبه هاي آتشنشاني در تمام طبقات در محلهاي قابل رويت و در دسترس ساکنان ترجيحاً نزديك پله ها الزامي است.
ارتفاع نصب: حداکثر ارتفاع بالاي جعبه 181 سانتيمتر از کف تمام شده باشد.طول شيلنگ اين جعبه ها بايد به اندازهاي باشد که دورترين نقطه طبقه اي را که جعبه در آن نصب شده است پوشش دهد ولي نبايد از 41 متر بيشتر شود.بديهي است که تعداد و محل نصب جعبه هاي آتشنشاني با توجه به زيربناي ساختمان توسط مهندس طراح تعيين ميگردد.
سيستم خشک:
طراحي، محاسبه و اجراي شبكه لوله کشي سيستم خشك جهت آتشنشاني براي گروه ساختمانهاي 6 سقف 5طبقه بالاي پيلوت اختياري است ولي اجراي آن براي ساختمانهاي 7سقف 6طبقه بالاي پيلوت( الزامي است )در هر جعبه آتشنشاني.
-در سيستم لوله کشي شبكه خشك براي هر جعبه آتشنشاني نصب شيرفلكه فشار قوي½ 1 اينچ به همراه کوپلينگ 2/1 1 اينچ و شيلنگ نواري الزامي است.
- به منظور امكان تغذيه شبكه خشك به وسيله خودروهاي حامل آب آتشنشاني، لازم است در -خارج از ساختمان در مكاني قابل دسترس مأموران آتشنشاني، يك اتصال آتشنشاني با کوپلينگ و شير يك طرفه ½ 2اينچ اتصال سيامي نصب گردد.
-در سيستم خشك نصب يك شير تخليه آب در پايينترين قسمت لوله کشي رايزرها و يك شير اتومات تخليه هوا حداقل 1 اينچ در بالاترين قسمت رايزرهاي شبكه خشك الزامي است.بديهي است که اين شيرها بايد از انواع فشار قوي بوده و دست کم تحمل فشار کار سيستم را داشته باشند .تأسيسات و کليه تجهيزات و لوله کشي هاي سيستم اطفا حریق، بايد در برابر يخ زدگي در فصل  سرما و ساير آسيب ها نظير خوردگي، به نحو مطلوب محافظت گردند.
جنس لوله هاي آتشنشاني:
جنس لوله و اتصالات آتشنشاني، جهت اجراي سيستم خشك بايد از انواع لوله هاي فولادي سياه و اتصالات جوشي مطابق با DIN24401 )وزن متوسط باشد.
حجم منبع ذخيره آب و محل استقرار آن:
حجم ذخيره آب براي سيستم آتشنشاني تر بايد توسط مهندس طراح محاسبه و تعيين گردد ولی در صورت وجود سيستم اطفا حریق اتوماتيك از نوع اسپرينكلر، ميزان آب نبايد کمتر از 13500  ليتر باشد.منبع ذخيره آب آتشنشاني و پمپ تأمين فشار آب مربوط به آن بايد در محلي مناسب در پيلوت و يا زيرزمين نصب گردند.براي جلوگيري از راکد ماندن آب در منابع ذخيره آب آتشنشاني اين گروه از ساختمانها توصيه  ميشود حداقل 20 % به حجم ذخيره منابع آب آتشنشاني اضافه شود تا به مرور براي مصارف بهداشتي و يا آبياري مورد استفاده قرار گرفته و مجدداً جايگزين گردد.توضيح اينكه طبق ضوابط و مقررات مربوطه، استخرها و يا چاه هاي آب جزو منابع ذخيره آب  آتشنشاني محسوب نمي شوند.
سيستم پمپاژ آب آتشنشاني:
جهت پمپاژ آب سيستم تر، توصيه ميشود از يك پكيج بوستر پمپ کامل متشكل از تابلو برق تجهيزات کنترلي منبع تحت فشار و شيرآلات مربوطه جهت تأمين فشار آب آتشنشاني استفاده دستورالعمل تأسيسات اطفاء و اعلام حريق  گردد. اين سيستم بايد با توجه به محاسبات هد ودبي مورد نياز براي سيستم پمپاژ توسط مهندس طراح انتخاب گردد.
محاسبه ميزان آبدهي و تعيين فشار پمپ آتشنشاني:
محاسبه ميزان آبدهي و فشار پمپ آتشنشاني ساختمانهاي گروه ج بايد به طريقي صورت پذيرد - که فشار خروجي سر هر يك از نازلها حداقل 2/2 بار بوده و دبی آن حداقل 10- 8 GPM باشد ولی در صورت وجود اسپرینکلر 20GPM دبي براي هر اسپرينكلر ميبايد محاسبه و در نظر گرفته شود.بديهي است که مقدار آبدهي پمپ آتشنشاني در اين گروه بايد با توجه به ارتفاع ساختمان، طول مسير لوله کشي، قطر و جنس لوله و تعداد اتصالات مربوطه تعيين گردد.

کپسولهاي آتشنشاني و محل نصب آن:

- در اين گروه از ساختمانها مانند ساختمانهاي گروه ب، نصب کپسول پودر خشك 4 يا 6کيلوگرمي در هر طبقه و دو عدد در پيلوت در محل قابل رويت و دسترسي ساکنين ترجيحاً در داخل جعبه هاي آتشنشاني الزامي است.
- نصب کپسول دي اکسيدکربن 4 کيلوگرمي در داخل واحدها، اتاق تابلوهاي برق، موتورخانه، آسانسورها در محلي قابل دسترسي و رويت و دور از تأسيسات گرمايشي مانند پكيج، آبگرمكن، گاز خوراك پزي و غيره و همچنين دور از نور مستقيم خورشيد الزامي است.
- بديهي است که تعداد، نوع و تيپ کپسولها بايد با توجه به کاربري و زيربناي محل نصب، مشخص گردد.
- در موتورخانه هاي مرکزي نيز بايستي کپسول پودر خشك به تعداد و وزن متناسب تهيه و نصب گردد.
بايد توجه داشت که آماده به کار بودن و امكان استفاده بهينه از شبكه و دستگاهها و تجهيزات اطفا حریق ساختمانها در گروههاي مختلف الف، ب و ج ميسر نميشود مگر آنكه آموزش چگونگي استفاده از تجهيزات اطفا حریق به ساکنان و همچنين سرويس و نگهداري متناسب و مداوم توسط افراد ذيصلاح همواره در دستور کار مديران اين ساختمانها باشد.

گروه ساختمانهاي عمومي تا 6 سقف با زیر بناي بیش از 1000 مترمربع :

کليه ساختمانهاي عمومي کمتر از پنج طبقه بالاي پيلوت با زيربناي بيش از هزار مترمربع تيپ با خطر کم در طبقه بندي آتشسوزي، نظير سينماها، تئاترها، مراکز همايش، فروشگاههاي بزرگ و بيمارستانها از جمله اين ساختمانها ميباشند.
تأسیسات مورد نیاز :
تأسيسات اطفا حریق و سيستمهاي حفاظت و ايمن سازي اين گروه از ساختمانها که به لحاظ اهميت و کاربريهاي مختلف به سه زير مجموعه متفاوت تقسيم ميشوند به شرح ذيل اعلام ميگردد:

الف)سينماها و تئاترها و مراکز همايش و فروشگاههاي بزرگ:
در اين ساختمانها علاوه بر نصب کپسولهاي اطفا حریق و اجراي شبكه لولهکشي سيستم تر از نوع جعبه آتشنشاني، طرح و اجراي سيستم اطفا حریق اتوماتيك اسپرينكلر و تأمين برق اضطراري جهت )سيستم اطفا حریق الزامي است.لازم به ذکر است سينماها و تئاترها با هر متراژي مشمول اين طرح ميباشند.
ب)بيمارستانها، پاساژها و مراکز داد و ستد و انبارهاي بزرگ:
در اين ساختمانها علاوه بر نصب کپسولهاي اطفا حریق، اجراي شبكه سيستم تر خشك و اطفا حریق اتومات اسپرينكلر و همچنين تأمين برق اضطراري جهت سيستم اطفا حریق الزامي ميباشد.
ج) موزه ها و کتابخانه هاي عمومي بزرگ و سايتهاي کامپيوتري:
در اين ساختمانها به جز نصب کپسولهاي اطفا حریق و اجراي شبكه لوله کشي سيستم تر از نوع جعبه آتشنشاني در قسمت هاي اداري، راهروها و يا فضاهاي مشابه، در قسمت مخازن کتب در  کتابخانه ها و سايتهاي کامپيوتري و محل نمايشگاهها در موزه ها طبق استانداردهاي مربوطه، اجراي سيستم اطفاء اتوماتيك گازي مانند گاز FM200 و يا آرگونايت و يا مشابه توصيه اکيد ميگردد.
مسئوليت طراحي:
مسئوليت طراحي سيستمهاي اطفا حریق، محاسبات سايز لوله ها و شيوه اجراي شبكه و تعداد رايزرها، تعيين هد و دبي پمپ ها و ظرفيت منبع ذخيره آب در اين گروه از ساختمان ها به عهده مهندس طراح تأسيسات ساختمان مي باشد.
سيستمهاي اطفا حریق:
در اين نوع از ساختمانها، طراحي، محاسبه و اجراي شبكه آب آتشنشاني از نوع تر با انشعابات 1 اينچ براي هر جعبه و مجهز به شيلنگ لاستيكي فشار قوي ¾ اینچ  و تامین فشار حداقل 2/2 بار براي سرنازلها با دبي حداقل 10-8 GPM جهت رديفهاي الف، ب و ج الزامي است. همچنين طراحي و محاسبه و اجراي شبكه اطفا حریق اتوماتيك نوع اسپرينكلر براي ساختمانهاي گروه رديف الف و پارکينگ ماشينها در گروه هاي رديف الف و ب و ج الزامي است. بديهي است که در اين ساختمانها تأمين فشار حداقل 2/2 بار و دبی حداقل 20 گالن  در دقيقه براي هر آب فشان اسپرينكلر ضروري مي باشد.
توضيح اينكه در پارکينگها نصب اسپرينكلر در کليه فضاهاي پارکينگ اعم از محلهاي پارك ماشين و يا فضاهاي ارتباطي و عبور و مرور و همچنين مسير رمپ الزامي است.
اجراي يك شير کنترل قطع و وصل  Floor Control Valve  نصب فلوسوئيچ مرتبط با سيستم اعلام حريق در انشعاب هر طبقه الزامي مي باشد.
جنس لوله هاي آتشنشاني :
جهت اجراي سيستمهاي اطفا حریق ميبايد از لوله هاي فولادي و اتصالات جوشي مطابق با  DIN2440 وزن متوسط استفاده گردد.
حجم منبع ذخيره آب و محل استقرار آن:
حجم منبع ذخيره آب براي سيستم اطفا حریق جعبه هاي آتشنشاني و اسپرينكلرها بايد توسط مهندس طراح، محاسبه و محل استقرار آن تعيين گردد ولي با توجه به استانداردها ميزان آب ذخيره جهت اطفا حریق ساختمانها نبايد کمتر از 24 مترمكعب باشد. بديهي است منبع و لوله ها کلاً بايد در مقابل يخ  زدگي در فصل سرما و ساير آسيب ها محافظت گردد. ضمناً توصيه ميگردد جهت جلوگيري از راکد ماندن آب 20 % به حجم منبع ذخيره اضافه و اين آب براي مصارف بهداشتي و غيره استفاده گردد.
مشخصات جعبه هاي آتشنشاني و محل نصب آنها:
جعبه هاي آتشنشاني بايد در محلهاي مناسب و قابل رويت و در دسترس و در ارتفاع حداکثر180 سانتيمتر از کف تمام شده تا بالاي جعبه باشند.
طول شيلنگ هر يك از جعبه هاي آتشنشاني حداکثر 30 متر فاصله دو جعبه از يكديگر در هر طبقه 6 /36 متر و طول پاشش آب از سر نازل 6 متر ميباشد. بديهي است که کليه قسمت هاي ساختمان بايد تحت پوشش اين سيستم قرار گيرد. لذا تعداد و نوع اين جعبه ها بايد با توجه به زيربناي ساختمان توسط مهندس طراح تأسيسات ساختمان تعيين گردد.
کپسولهاي آتشنشاني:
نصب کپسولهاي پورد خشك 6 کيلوگرمي و دي اکسيدکربن 4 کيلوگرمي در محلهاي لازم ترجيحاً در داخل جعبه ها همچنين در اتاق تابلوهاي برق و موتورخانه هاي آسانسورها الزامي ميباشند. ضمناًدر موتورخانه هاي مرکزي بايستي کپسول پودر خشك متناسب با بزرگي و يا کوچكي فضا به تعداد و وزن مناسب تهيه و نصب گردد.
سيستم هاي پمپاژ آب آتشنشاني بوستر پمپ:
جهت پمپاژ آب سيستمهاي آتشنشاني اين ساختمانها، لازم است از بوستر پمپ متشكل از پمپهاي اصلي و رزرو، تابلو برق، تجهيزات کنترلي، مخزن تحت فشار و شيرآلات لازم استفاده گردد.
هد بوستر پمپ بايد با توجه به افت طول مسير لوله کشي، تعداد اتصالات مصرفي و همچنين ارتفاع ساختمان و فشار لازم پشت نازلهاي جعبه آتشنشاني و يا اسپرينكلر بوده و دبي بوستر پمپ بر اساس نمودار شكل 1 براي آب اسپرينكلرها و دبي سه عدد جعبه آتشنشاني توسط مهندس طراح محاسبه وتعيين گردد.
تذکر مهم : براي ساختمانهايي نظير پاساژها، انبارهاي بزرگ، رستورانهاي بزرگ، فروشگاه هاي زنجيرهاي، کتابخانه ها و موزه ها که سيستم اعلام حريق بايد جامع و کامل اجرا گردد توصيه اکيد ميشود طراحي با هماهنگي مهندسان طراح برق به طريقي صورت پذيرد که در شرايط اضطراري سيستم اعلام حريق به طور اتوماتيك به مرکز تلفن آتشنشاني مرتبط گردد.
گروه ه ساختمانها و یا مجتمع هاي مسكوني 10 تا 20 طبقه و ساختمانهاي عمومي بیش  از 6 سقف، تیپ با خطر كم در طبقه بندي آتش سوزي کليه ساختمانهاي 10 طبقه بالاتر از تراز کف خيابان تا 20 طبقه از تراز پمپ خانه تا ارتفاع 75 مترمسكوني و کليه ساختمانهاي عمومي بيش از 6 سقف با خطر کم در طبقه بندي آتش سوزي، نظير ساختمانهاي محل اقامت موقت و پذيرايي، ساختمانهاي اداري، تجاري و مراکز داد و ستد بزرگ جزو ساختمانهاي اين گروه محسوب ميشوند.
تأسیسات مورد نیاز :
تأسيسات اطفا حریق و سيستمهاي حفاظت و ايمن سازي موردنياز اين گروه از ساختمانها علاوه برنصب کپسولهاي آتش نشاني و اجراي شبكه لوله کشي سيستم هاي تر  Wet stand pipe ( نوع جعبه آتشنشاني و خشك Dry stand pipe   شامل الزام طراحي و اجراي سيستم اطفا حریق اتوماتيك از نوع اسپرينكلر مي باشد.در اين گروه از ساختمانها، تأمين برق اضطراري از طريق مولد برق جهت سيستم اطفا حریق الزامي است.
در اين گروه از ساختمانها مسئوليت طراحي سيستمهاي اطفا حریق، محاسبات سايز لوله ها و شيوه اجراي شبكه و تعداد رايزرها، تعيين هد و دبي پمپ ها و ظرفيت منابع ذخيره آب، انتخاب نوع و تيپ جعبه هاي آتشنشاني و سيستم هاي اسپرينكلر به عهده مهندس طراح تأسيسات ساختمان ميباشد. مهندس طراح بايستي با توجه به کليه الزامات فوق الذکر شبكه سيستمهاي اطفا حریق  اسپرينكلر( مورد نظر را با رعايت ضوابط و استاندارد NFPA طراحي و محاسبه نموده و هد و دبي سيستم پمپاژ و حجم ذخيره آب مورد نياز را تعيين و اعلام نمايد.
سيستمهاي آتش نشاني:
طراحي محاسبه و اجراي شبكه تر، تيپ جعبه آتشنشاني با انشعابات 1 اينچ براي هر جعبه مجهز به شيلنگ لاستيكي فشار قوي ¾ اینچ  تأمين فشار حداقل2/2 بار سر نازل با دبی حداقل GPM 10-8ميباشد.
طراحي، محاسبه و اجراي شبكه آب آتشنشاني از نوع خش Dry Stand pipe ، اجراي رايزر خشك با انشعابات ½ 1 اینچ برای هر جعبه آتش نشانی ، نصب جعبه آتش نشانی مجهز به شیر فلکه فشار قوی ½ 1 اینچ به همراه کوپلینک ½ / اینچ فشار قوی ، شیلنگ نواری ½ 1در داخل ساختمان و همچنين نصب شير يك طرفه در محل مناسب به همراه کوپلينگ فشار قوي سايز ½ 2 اينچ به تعداد لازم در خارج ساختمان جهت امكان تزريق آب توسط نيروهاي آتشنشاني. در شبكه لوله کشي سيستم خشك، نصب يك شير تخليه هواي اتوماتيك در بالاترين نقطه و يك عدد شير تخليه آب در پايينترين نقطه لوله کشي هر يك از رايزرها الزامي است.
طراحي، محاسبه و اجراي شبكه اطفا حریق اتوماتيك نوع اسپرينكلر مطابق با مقررات ملي و  استاندارد هاي NFPA براي فضاي راهروها، داخل هر واحد اقامتي در هتلها و همچنين کليه اتاقهاي واحدهاي مسكوني و اداري و فضاهاي عمومي ساختمانها شامل سالنهاي اجتماعات و محلهاي تجمع، رستورانها و پارکينگها )همچنين مسير رمپ پارکينگها در کليه طبقات براي جلوگيري از گسترش دود و آتش و فضاهاي عبور و پارك ماشينها  الزامي است.
در اين گروه از ساختمانها سايز و تعداد لوله هاي رايزر يا رايزرهاي شبكه سيستم اطفا حریق با توجه به محاسبات شبكه و تعداد جعبه هاي آتشنشاني و اسپرينكلرها، توسط مهندس طراح محاسبه و مشخص خواهد شد ولي در صورت اجراي سيستم اطفا حریق بصورت ترکيبي، سايز لوله ها در ابتداي رايزر نبايد کمتر از 6 اينچ باشد. در آن صورت مهندس طراح ميتواند سايز لوله 41 متر انتهايي رايزر  را 4 اينچ انتخاب نمايد.

ملاحظات لازم در اجراي سيستم اطفا حریق اتوماتيك و نصب اسپرينكلر:

در ورودي واحدها: نصب يك عدد اسپرينكلر الزامي مي باشد.
در پارکينگها: در کليه فضاهاي پارکينگ اعم از فضاهاي ارتباطي و يا محلهاي پارك ماشين
نصب اسپرينكلر با توجه به نوع و سطح پوشش آن طبق استاندارد NFPA و همچنين مسير رمپ پارکينگ به هر طبقه جهت جلوگيري از توسعه و انتقال دود و آتش الزامي است.
در اجراي رايزرها پيش بيني و نصب يك شيرفلكه کنترل قطع و وصلFloor Control Valve ) در محل انشعاب هر طبقه و نصب فلوسوئيچ مرتبط با سيستم اعلام حريق الزامي است.
عملكرد شير کنترل قطع و وصلهر طبقه بايد به طريقي باشد که امكان ايزوله اسپرينكلرهاي آن طبقه جهت تعميرات احتمالي، بدون اينكه حفاظت ساير طبقات کاهش بايد ميسر گردد.
تأسيسات و کليه تجهيزات و لوله کشي هاي سيستم اطفا حریق، بايد در برابر يخ زدگي در فصل سرما و ساير آسيب ها نظير خوردگي، به نحو مطلوب محافظت گردند.

جعبه هاي آتشنشاني:

جعبه هاي آتشنشاني بايد در کليه طبقات در محلهاي مناسب و قابل رويت و دسترس ساکنان  نصب گردند. جعبه آتشنشاني خشك و تر بايد در ارتفاع حداکثر 181 سانتيمتر از کف تمام شده تا بالاي جعبه نصب شود.طول شيلنگ جعبه هاي آتشنشاني بايد به اندازهاي انتخاب گردد که دورترين نقطه از ساختمان را نسبت به محلي که جعبه در آن قرار دارد( پوشش دهد )ولي از 41 متر نشود. بديهي است که تعداد و نوع اين جعبه ها با توجه به کاربري و زيربناي ساختمان، توسط مهندس طراح تأسيسات ساختمان تعيين ميگردد.
شبكه لوله کشي آتشنشاني خشكStandpipe Dry  : به منظور امكان تغذيه شبكه خشك بوسيله خودروهاي حامل آب آتشنشاني، لازم است در خارج  ساختمان در مكاني قابل دسترس مأموران آتشنشاني، يك اتصال با کوپلينگ و شير فلكه يكطرفه ½ 2 اينچ اتصال سيامي نصب گردد. سايز لوله رايزرهاي عمودي شبكه خشك بايد در ابتداي رايزر 6 اينچ و 30 متر انتهايي آن حداقل  4 اينچ( و انشعاب براي هر جعبه آتشنشاني  ½ 1 اينچ باشد. در سيستم لوله کشي شبكه خشك براي هر جعبه آتشنشاني نصب شير فلكه فشار قوي ½ 1 اينچ ه همراه کوپلينگ ½ 1 اينچ و شیلنگ نواري الزامي است. بايد توجه داشت که در سيستم لوله کشي شبكه خشك، نصب يك عدد شير تخليه آب در پايين ترين و يك عدد شير اتومات تخليه هوا در بالاترين قسمت رايزرهاي شبكه خشك الزامي است. بديهي استکه اين شيرها بايد از انواع فشار قوي بوده و دست کم تحمل فشار کار سيستم را داشته باشند.توضيح اينكه شبكه سيستم خشك آتشنشاني در شرايط عادي فاقد آب بوده و تنها در شرايط اضطراري توسط خودروهاي حامل آب آتشنشاني جهت تأمين آب براي اطفا حریق مورد بهره برداري قرار مي گيرد.

جنس لوله هاي آتشنشاني:

جهت اجراي سيستمهاي اطفا حریق تر بايستي از لوله هاي فولادي و اتصالات جوشي مطابق با DIN2440وزن متوسط و براي سيستم خشك از لوله هاي فولادي و اتصالات جوشي بدون درز مطابق DIN2440 استفاده نمود.

حجم منبع ذخيره آب و محل استقرار آن:

حجم ذخيره آب براي سيستم آتشنشاني تر بايد توسط مهندس طراح محاسبه و تعيين گردد ولي با توجه به الزام اجراي سيستم اطفا حریق اتوماتيك اسپرينكلر، ميزان ذخيره آب آتشنشاني براي اين گروه از ساختمانها نبايد کمتر از 3000 ليتر باشد.
منبع ذخيره آب آتشنشاني بايد در محلي مناسب در پيلوت و يا زير زمين نصب گردد و براي جلوگيري از راکد ماندن آب، لازم است ترتيبي اتخاذ شود تا حدود 20 % حجم آب ذخيره براي مصارف بهداشتي و با آبياري مرتب برداشت و سپس جايگزين گردد.
تذکر: طبق ضوابط، استخرها و يا چاههاي آب، منابع ذخيره آب آتشنشاني تلقي نميگردد.

سيستم هاي پمپاژ آب آتشنشاني، ميزان آبدهي و تعيين فشار لازم: 

جهت پمپهاي آب سيستهاي آتشنشاني، لازم است از بوستر پمپ آتشنشاني )متشكل از پمپ ها، تابلو برق، تجهيزات کنترلي، منبع تحت فشار و شيرآلات و غيره جهت تأمين فشار آب آتشنشاني استفاده شود. هد و دبي بوستر پمپها بايستي با توجه به طول مسير لوله کشي، تعداد اتصالات مصرفي و ارتفاع ساختمان قطر و جنس لوله ها و تعداد جعبه هاي آتشنشاني و اسپرينكلرها توسط مهندس طراح محاسبه و تعيين گردد.
توضيح اينكه در گروه ساختمانها با خطر کم، تقاضاي آب براي سيستم آبفشان با پيش فرض منطقه عمليات آبفشان سطح تربه ميزان 1500  فوت مربع حداقل عبارت از 150  GPM باشد که بايستي تقاضاي آب 5 عدد جعبه آتشنشاني نيز به آن اضافه گردد.

کپسولهاي آتشنشاني و محل نصب آنها:

در اين گروه از ساختمانها مانند ساختمانهاي گروه ج نصب تعداد لازم و کافي کپسول پودر خشك 4يا 6 کيلوگرمي در طبقات و پيلوت، ترجيحاً در داخل جعبه هاي آتش نشاني الزامي است.
نصب کپسول دي اکسيدکربن 4 کيلوگرمي در داخل واحدها، اتاق تابلوهاي برق، موتورخانه -آسانسورها در محلي قابل دسترسي و رؤيت و دور از تأسيسات گرمايشي مانند پكيج، آبگرمكن، گاز خوراك پزي و غيره و دور از نور مستقيم خورشيد الزامي است. بديهي است که تعداد، نوع و تيپ کپسولها بايد با توجه به کاربري و زيربناي محل نصب مشخص گردد.
در موتورخانه هاي مرکزي نيز بايستي کپسول پودر خشك، متناسب با بزرگي و يا کوچكي موتورخانه به تعداد و وزن متناسب تهيه و نصب گردد.

پلكان ها:

در اين گروه از ساختمانها تأمين فشار مثبت در باکس پلكانها به شرح زير الزامي است:
الف)سيستم فشار مثبت هوا در باکس پلكان بايد کاملاً دود بند اجرا گردند.
ب) چنانچه ارتفاع بناهاي مسكوني بيش از 30 متر  10 طبقه و بناهاي اداري بيش از 20 متر 6طبقه  باشد لازم است سيستم مثبت فشار هوا به صورت شبكه هاي کانال کشي طراحي و اجرا شود.
ج) اختلاف فشار هواي داخل دهليزهاي پلكان با خارج آن بايد برابر 0.2 اینچ آب باشد تا درب های ورودي به دهليز پلكانها به سهولت قابل باز و بسته شدن باشند.
د) اين سيستم بايد به طريقي طراحي و اجرا شود که بتواند حداقل 5 برابر حجم فضاي باکس پلكان را در زمان يك ساعت هوادهي کند.
ه) عملكرد سيستم فشار مثبت هوا: راه اندازي سيستم فشار مثبت هوا بايد همزمان با عملكرد سيستم هاي اعلام و يا اطفا حریق اتوماتيك و يا هر دو سيستم صورت پذيرد.
ت) سيستم بايد بصورت دستي از مدار خارج و خاموش گردد.

شرايط محل استقرار دستگاه تأمين فشار مثبت:

الف) به فضاي باز ارتباط داشته باشد.
ب) بايد نسبت به نفوذ محصولات آتش سوزي و ساير آلاينده هاي هوا محافظت شده باشند.
لزوم آموزش ساکنان و آماده به کار بودن دائم سيستم هاي اطفا حریق:
بايد توجه داشت که آماده به کار بودن و امكان استفاده بهينه از شبكه و دستگاهها و تجهيزات اطفا حریق ساختمان ها در گروههاي مختلف الف، ب و ج ميسر نميشود مگر آنكه آموزش چگونگي استفاده از تجهيزات اطفا حریق به ساکنان و همچنين سرويس و نگهداري متناسب و مداوم توسط افراد ذيصلاح همواره در دستور کار مديران اين ساختمان ها باشد.
دستورالعمل تاسیسات اعلام حریقv به منظور يكسان سازي ضوابط در بخش اعلام حريق و با بهره گيري از مباحث مقررات ملي ساختمان و استانداردهاي معتبر نظير NFPA و BS ، دستورالعمل حاضر که شامل الزامات طراحي و اجراي سيستمهاي اعلام حريق در ساختمانها و بناهاي مسكوني و تجاري ميباشد، گردآوري گرديده است. اين دستورالعمل که با تلاش گروه تخصصي برق سازمان نظام مهندسي ساختمان خراسان رضوي، انجمن مهندسين برق و جمعي از کارشناسان و مجريان سيستمهاي اعلام حريق تنظيم شده است، شامل چهار بخش الزامات بناها در اجراء سيستم اعلام حريق، ضوابط طراحي و نصب آشكارسازها درسيستم اعلام حريق اتومات، توضيحات تكميلي طراحي و نصب سيستمهاي اعلام حريق اتومات و علائم
راهنماي نقشه هاي اعلام حريق ميباشد.
در انتها ضمن تشكر از کليه دستاندرکاران تهيه اين دستورالعمل، اميد آن دارد که با بهره گيري ازنظرات کليه کارشناسان و همكاران عزيز، در ويرايشهاي بعدي مقرراتي کاملتر و جامعتر گردآوري گردد.

الزامات بناها در اجراء سیستم اعلام حریق :

• کليه بناهاي مسكوني با زيربناي بيش از 1000 مترمربع يا پنج سقف با احتساب يا بدون احتساب زيرزمين و بيشتر ملزم به اجراء سيستم اعلام حريق اتومات مي باشند.
• کليه بناها با کاربريهاي آموزشي، اداري، تجاري، خدمات عمومي، خدمات درماني، بيمارستاني و مراکز تجمعي مانند، مساجد، سينماها، آمفيتاترها، رستوران ها، کتابخانه ها و نظاير آن ملتزم به اجراء سيستم اعلام حريق اتومات مي باشند. 
• در بناها و ساختمانهاي با بيش از 5000 مترمربع زيربنا و يا ده سقف و بيشتر، بايد سيستم اعلام حريق آدرسپذير نصب شود.
•  در ساختمانها و بناهايي که اجراي سيستم اعلام حريق اتومات اجباري است کليه فضاها به استثناء سرويس بهداشتي حمام، دستشويي و فضاهاي کوچكتر از يك مترمربع بايد تحت پوشش آشكارسازها و سيستم اعلام حريق اتومات قرار گيرد.

• توجه :
  اجراي سيستم اعلام حريق اتومات در ساختمانها و بناهاي کمتر از 1000 مترمربع زيربنا يا کمتر از 5 سقف اختياري بوده ولي توصيه ميگردد اين بناها به لحاظ تامين شرايط امن و حفاظت از جان وسرمايه شهروندان، نسبت به اجراي سيستم هاي هشداردهنده حريق مانند شستي، آژير وآشكارسازهاي حريق موضعي با قابليت احساس دود و نشت گاز اقدام نمايند.

بخش دوم : ضوابط طراحي و نصب آشكارسازها در سیستم اعلام حریق اتومات :

الف) مناطق تحت پوشش سیستم اعلام حریق  ZONE
آگاهي به موقع از محل حريق در هنگام آتش سوزي از اهميت به سزايي برخوردار است و سرعت مشخص کردن منطقه خطر و حضور به موقع در محل، در فرآيند کنترل حريق، بسيار حائز اهميت است. لذا يك ساختمان در طراحي سيستم اعلام حريق بايد به چندين منطقه ZONE تقسيم بندي شود . منطقه ZONE به سطحي اطلاق ميگردد که تحت پوشش تعدادي ازآشكارسازهاي حريق قرار گرفته باشد. در تعريف و طراحي اين مناطق بايد نكات ذيل مد نظر قرار گيرد:
1) مساحت هر منطقه ZONE در سيستمهاي اعلام حريق اتومات از نوع متعارف نبايد تحت هيچ شرايطي از 2000 مترمربع بيشتر باشد.
يك منطقه ZONE نبايد بيش از يك طبقه ساختمان را در بر گيرد.
حداکثر مساحت تحت پوشش هر حلقه حفاظتي (LOOP) در سيستمهاي آدرس پذير 10000 مترمربع است.
توصيه ميگردد شستيهاي فضاي راهپله يك ZONE مستقل در نظر گرفته شود.
فاصله جستجو براي پيدا کردن محل حريق نبايد بيشتر از 61 متر طول باشد و به منظورشناسايي محل خطر و کاهش زمان در بناهايي که تعداد زيادي مناطق کوچك در طول يك مسير قرار گرفته است اين فضاها به چراغهاي نشانگر Remote Indicator  به منظور شناسايي محل حريق بايد مجهز باشد. توضيح :
آشكارسازهاي حريق فضاي راه پله جزو ZONE طبقه بايد در نظر گرفته شود.
ب) ضوابط طراحي نصب آشكارسازهاي اتومات و دستي سیستم اعلام حریق
ب- 1) شستي اعلام حريق
شستيهاي اعلام حريق به منظور آشكارسازي حريق و اعلام خطر به صورت دستي در طراحي يك سيستم اعلام حريق اتومات از اهميت بسزايي برخوردار است و با فشردن شستي سيگنال به مرکز کنترل سيستم اعلام حريق ارسال و هشدار دهندهها آژيرها فعال ميشوند.
1. شستي هاي اعلام حريق بايد به گونهاي نصب شوند که به آساني قابل ديد باشند.
2. ارتفاع نصب شستي اعلام حريق 20 + 140 سانتيمتر از کف تمام شده است
3. شستيهاي اعلام حريق در مجاورت دربهاي خروج و راهپله هاي اضطراري بايد نصب شود.
4.حداکثر فاصله پيمايش جهت رسيدن به شستي اعلام حريق نبايد از30 متر تجاوز نمايد.
5.در زيرزمينها در محل ورودي رمپ و در ورودي هر راه پله، نصب شستي اعلام حريق الزامي است.
ب – 2) آشكارساز اتومات سيستم اعلام حريق:
آشكارسازي و مشخص کردن محل خطر در هر ساختمان منوط به طراحي و انتخاب صحيح تجهيزات و احساس کننده ها است. بدين لحاظ استفاده از آشكارسازهاي اتومات متناسب با محيط حائز اهميت ميباشد. با توجه به نوع حريق هاي ايجاد شده در فضاهاي مسكوني و تجاري استفاده از آشكارسازهاي دودي (Smoke Detector) در اولويت است و به کارگيري آشكارسازهاي حرارتي در مكان ها و شرايط خاص مطابق با شرايط محيط بايد انجام پذيرد.
ب – 2- 1 ) ضوابط طراحي و نصب آشكارسازهاي حريق دودي (Smoke Detector)
1. حداکثر فضاهاي تحت پوشش هر آشكارساز دودي 1000مترمربع است.
2. آشكارسازهاي دودي به استثناء شرايط خاص بايد از نوع فتوالكتريك اجراء شود.
3.حداکثر ارتفاع نصب آشكارسازهاي دودي 10.5 متر است و در فضاهایی با ارتفاع بیشتر از 10.5 متر از سایر آشکار سازهای  حریق  مانند آشکارساز دودی پرتویی  Beam Detector باید استفاده شود.
4. حداکثر فاصله آشكارسازهاي دودي از يكديگر در سقفهاي صاف بدون مانع 10 متر است.
5. حداکثر فاصله آشكارسازهاي دودي از ديوار در سقفهاي صاف بدون مانع 5 متر است.
6. برجستگي هاي سقف که از 10درصد ارتفاع کل محيط بيشتر باشد به عنوان يك مانع در نظر گرفته شده، در طرفين آن آشكارساز حريق بايد نصب شود.
7. در فضاهايي با کاربري اتاق خواب، هال و پذيرايي، پلكان، راهروها، فضاي تقسيم بين واحدها  فيلتر، موتورخانه آسانسور، انباريها، سقف کاذب و .... بايد از آشكارسازهاي حريق دودي استفاده شود.
8. حداقل فاصله نصب آشكارساز حريق دودي از ديوار 0.5  متر است.
9. حداقل فاصله نصب آشكارساز حريق دودي از دريچه هاي تهويه ديواري 1.5 متر است .
10.توجه : نباید آشكارساز حریق دودي مستقیماً در مقابل دریچه تهویه نصب شود.
11.حداقل فاصله نصب آشكارساز دودي از دريچههاي سقفي تهويه هوا يك متر است.
12.حداقل فاصله آشكارساز حريق دودي از چراغ فلورسنت 0.5متر است .
13. حداقل فاصله آشكارساز حريق دودي از آبفشانهاي اطفا حریق اسپرينكلر 0.6 متر است .
14.حداکثر فاصله آشكارساز حريق از بازشوي آسانسورها و يا ورودي طبقات1.5 متر است .
15. در راهروها در صورتيكه عرض راهرو 2 متر يا کمتر باشد فاصله آشكارسازهاي دودي از يكديگرتا 15 متر ميتواند افزايش يابد.
ب -2-2 ) ضوابط طراحي و نصب آشكارسازهاي حریق حرارتي Heat Detector
1- حداکثر فضاي تحت پوشش هر آشكارساز حرارتي 50 متر مربع است.
2- در فضاي آشپزخانه، موتورخانه بايد از آشكارسازهاي حريق با دماي ثابت fix tempreaturاستفاده شود.
3-  در فضاي پارکينگ و رختشويخانه لاندري از آشكارسازهاي حريق حساس به افزايش دما Rate of Rase بايد استفاده شود.
4- حداکثر فاصله بين آشكارسازهاي حرارتي در سقفهاي بدون مانع 7 متري است.
5- حداکثر فاصله آشكارسازهاي حرارتي از ديوار در سقفهاي بدون مانع  3.5 متر است.
6- حداکثر ارتفاع نصب آشكارسازهاي حرارتي بين 7.5 تا 9 متر است .
7- حداقل فاصله آشكارساز حرارتي از ديوار0.5 متر است .
8- حداقل فاصله نصب آشكارساز حرارتي از دريچه هاي تهويه ديواري 5
9- توجه : نباید آشكارساز حریق حرارتي مستقیماً در مقابل دریچه تهویه نصب شود.
10-حداقل فاصله نصب آشكارساز حرارتي از دريچه هاي سقفي تهويه هوا يك متر است.
11- حداقل فاصله نصب آشكارساز حرارتي از چراغ فلورسنت 0.5 متر است.
12- حداقل فاصله نصب آشكارساز حرارتي از آبفشانهاي اطفا حریق اسپرينكلر 0.6 متر است.
13- حداکثر فاصله آشكارساز حرارتي از بازشوي آسانسورها و يا ورودي طبقات  1.5 متر است.
14- در راهروها در صورتي که عرض راهرو 2 متر يا کمتر باشد فاصله آشكارسازهاي حريق از10.6 ميتواند باشد.
ب -2-3- ) ضوابط طراحي و نصب دستگاه مركزي اعلام حریق اتومات (Fire Alarm Control Panel) :
1- محل نصب دستگاه مرکزي اعلام حريق در هر بنا در موقعيت ورودي ساختمان در تراز تخليه معمولاً طبقه همكف بايد در نظر گرفته شود: شرايط محل نصب و حفاظت دستگاه در مقابل حريق بايد تامين شود ترجيحاً ايزوله در برابر حريق و يا احتمال وقوع حريق در فضاي نصب دستگاه مرکزي کم باشد.
2- ضرورت دارد دستگاه در محلي نصب شود که پرسنل نگهدارنده و يا نگهبان حضور داشته باشند.
3- ضرورت دارد در محل نصب دستگاه مرکزي، روشنايي کافي وجود داشته باشد و در هنگام قطع برق از طريق برق اضطراري شرايط روشنايي لازم تامين شود.
4- دستگاه مرکزي اعلام حريق بايد به سيستم اتصال زمين متصل شود.
5-دستگاه مرکزي اعلام حريق بايد به منبع تغذيه و شارژر مجهز بوده، محاسبه ظرفيت باطري دستگاه بايد به گونه اي باشد که سيستم اعلام حريق در زمان قطع برق به مدت 94 ساعت فعال بوده، شدت جريان لازم را براي حداقل 30 دقيقه فعال بودن آژيرها و فلاشرها تامين کند.
6- در ساختمانهاي بيش از 5 طبقه، ترجيحاً دستگاه مرکزي اعلام حريق قابليت فعالسازي آژيرها را به صورت منطقه به منطقه دارا باشد.
ب -2- 4 ) ضوابط طراحي و نصب اعلام كنندههاي سیستم اعلام حریق اتومات آژیرها  و-فلاشرها:
حداقل صداي آژير سيستم اعلام حريق در فضاهاي عمومي بايد 65 دسيبل در نظر گرفته شود.
1) در اتاق خوابها 75 دسيبل شدت صوتي جهت آگاهي افراد از خطر ايجاد يا تامين گردد.
2) بايد جهت اعلام خطر و تامين انرژي صوتي، شدت صوتي در هر منطقه 5 دسيبل بالاتر از نويزمحيطي جهت آگاهي افراد در نظر گرفته شود.
1- در فضاهاي خاص محيطهايي که سروصدا زياد است.